Simon van der Aa

Afgelopen zomer was olympisch atleet Steven van de Velde veel in het nieuws, maar niet vanwege zijn sportprestaties. Bijna alle artikelen gingen over 8 jaar geleden, toen hij veroordeeld werd voor verkrachting. Na vier jaar gevangenis is Van de Velde zijn leven verder gaan leiden, net zoals iedereen zou doen in die situatie. Echter zijn velen van mening dat hij door zijn verleden nooit mee had mogen doen aan de Olympische Spelen, terwijl de straf die de rechter hem heeft gegeven al geruime tijd voorbij is. Moet een veroordeelde na zijn gevangenisstraf nog verder gestraft worden? Een spraakzaam deel van de maatschappij vindt duidelijk van wel, maar waarom?

Velen zijn van mening dat de Nederlandse rechter veel te licht bestraft. Het grote verschil tussen de straffen die de rechter oplegt en de straffen die het algemene publiek wil zien, noemt men de punitiviteitskloof. Deze kloof zou een belangrijke oorzaak kunnen zijn voor waarom men ex-gedetineerden anders behandelt. Mensen zijn simpelweg van mening dat veroordeelde personen niet genoeg worden gestraft. Deze extra behoefte aan vergelding zou opgelost kunnen worden door hogere straffen op te leggen, maar zou dat er werkelijk voor zorgen dat mensen die hun straf hebben uitgezeten ook echt een tweede kans van de maatschappij krijgen?

Steven van de Velde werd in 2016 veroordeeld tot een gevangenisstraf van 4 jaar. Deze straf heeft hij uitgezeten. Hoewel dit misschien niet voldoet aan de verwachtingen van vergelding van het algemeen publiek, is vergelding ook niet het enige doel van de straf. De straf heeft ook het doel van preventie en resocialisatie. Resocialisatie is het doel om ervoor te zorgen dat re-integratie in de maatschappij zo goed mogelijk gaat. Dit ligt deels in de eigen verantwoordelijkheid van de veroordeelde, maar de bredere maatschappij speelt hier ook een grote rol. Dit is een wisselwerking tussen eigen bereidheid om mee te werken en de mate van acceptatie in de maatschappij. Van de Velde heeft 4 jaar lang een traject gevolgd om terug te keren naar de maatschappij, en vervolgens keert een groot deel van de maatschappij hem de rug toe. Dat lijkt in strijd met één van de kerndoelen van het strafproces. Waarom zou iemand zijn best doen om te re-integreren als hij toch niet verwelkomd wordt?

Wat Van de Velde heeft gedaan is moreel verwerpelijk. Daar zal iedereen het mee eens zijn. Maar hiervoor heeft hij ook jarenlang moeten boeten. Hoewel niet iedereen tevreden is met hoe lang hij dit heeft moeten doen, heeft de rechter nou eenmaal bepaald dat hij genoeg straf heeft gehad. Iedereen mag de mening hebben dat deze straf niet lang genoeg was, en de kritiek hierop is ook zeker valide. Maar de kritiek op Van de Velde zelf vind ik ongegrond. Als wij als maatschappij niet tevreden zijn met aspecten van het strafproces, moeten wij juist waarborgen dat de aspecten waar we wel tevreden mee zijn ook echt werken. Dus als het ultieme doel van het strafproces terugkeer naar de maatschappij is, moeten wij deze terugkeer ook kunnen en willen faciliteren.

Niemand wordt gevraagd om Steven van de Velde te vergeven, of om hem een leuk persoon te vinden. Het enige wat wij als maatschappij moeten accepteren is dat de straf van Van de Velde over is, en dat hij net zo vrij is als de rest van ons. En dat betekent ook dat hij, net zoals de rest ons, in de spotlight kan komen. Van de Velde is nou eenmaal een topsporter, en hij heeft zijn ticket voor de Olympische Spelen evenveel verdiend als alle andere topatleten. En dat heeft helemaal niks met zijn verleden te maken.

Literatuurlijst

De Keijser, van Koppen & Elffers 2006
J.W. de Keijser, P.J. van Koppen & H. Elffers, ‘Op de stoel van de rechter’ Research memoranda (Raad voor de Rechtspraak) 2(2), p. 1-78.

Meijer 2015
S. Meijer, ‘De opmars en evolutie van het resocialisatiebegrip’ DD 2015/65, p. 688-704.

NPO Radio 1 2024
‘Beachvolleyballer Van de Velde neemt geen verantwoordelijkheid voor verkrachting 12-jarige’, NPO Radio 1, 22 juli 2024.

De Ridder 2024
D. de Ridder, ‘Ophef over olympiër Van de Velde: ‘Waarom hebben slachtoffers geen stem?’’ NU.nl 27 juli 2024.